Prioritaire risico’s en arbocatalogus per branche of sector

Werknemers kunnen op de werkvloer aan allerlei risico's worden blootgesteld: stof, geluid, een slechte houding, gevaarlijke machines. Daarom in dit artikel aandacht voor prioritaire risico’s, alsook voor de arbocatalogus.

Wat zijn prioritaire risico’s?

Prioritaire risico’s zijn risico’s die de grootste gevaren voor werknemers en/of het bedrijf met zich meebrengen. Die gevaren kunnen zich uiten in bijvoorbeeld :

• Ziekteverzuim
• Blijvende arbeidsongeschiktheid (WIA instroom (vroeger heette dit WAO))
• Beroepsziekten
• Arbeidsongevallen

 

Waarbij kunnen de prioritaire risico’s gebruikt worden?

Prioritaire risico’s kunnen gebruikt worden tijdens het opstellen of actualiseren van de RI&E.

Bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid dient de werkgever in een RI&E schriftelijk vast te leggen welke risico's de arbeid voor de werknemers met zich brengt. Deze RI&E dient tevens een beschrijving van de gevaren en de risico-beperkende maatregelen en de risico's voor bijzondere categorieën van werknemers te bevatten.

Tijdens het opstellen van de RI&E dient de werkgever primair focus te hebben op de belangrijkste arbeidsrisico’s (prioritaire risico’s). Deze dienen volledig en betrouwbaar geïnventariseerd te worden en er dient nagegaan te worden op welke wijze deze prioritaire risico’s door de werkgever beheerst worden.

Kortom: met een overzicht van de prioritaire risico’s kan een goed begin gemaakt worden voor het opstellen van een volledige en betrouwbare RI&E.

 

Waar wordt het opstellen en actualiseren van de RI&E verplicht gesteld?

Als je personeel in dienst hebt waarover jij het gezag voert, ben je verplicht een RI&E op te stellen voor de organisatie en die ook actueel te houden. Dit in overeenstemming met Arbowet artikel 5.

In de VGM Checklist Aannemers wordt in vraag 2.1 een actuele VGM-RI&E geëist, waarin de risico’s van alle gangbare operationele activiteiten zijn vastgelegd. Dit betreft een “must-vraag” voor alle schema’s (*/**/P).

 

Is er een overzicht van prioritaire risico’s beschikbaar?

In de Beleidsregel arbocatalogi 2019 zijn voor meer dan 150 branches of sectoren de prioritaire risico’s op het gebied van arbeidsomstandigheden opgenomen. Ook is hier per branche of sector de door de minister positief getoetste arbocatalogus opgenomen. De geldigheidstermijn van een toetsing is zes jaar.

 

Wat is het uitgangspunt van de Beleidsregel arbocatalogi?

Uitgangspunt van de Beleidsregel arbocatalogi zoals die per 1 januari 2007 voor het eerst in werking is getreden, is dat:

• De overheid zich in het publieke domein zoveel mogelijk beperkt tot het vaststellen van doelen (doelbepalingen, grenswaarden, procesvoorschriften).
• De middelen waarmee deze doelen bereikt kunnen worden, de werkwijzen, maatregelen, voorzieningen, door sociale partners zelf worden opgesteld. Dit kan gebeuren op onder meer branche- en sectorniveau.

 

Wat is een arbocatalogus?

In deze beleidsregel wordt onder arbocatalogus verstaan: schriftelijk vastgestelde afspraken tussen vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers op landelijk niveau (in een bedrijfssector, of in een branche, waaronder begrepen de overheid) waarin maatregelen of voorzieningen ter voorkoming of beperking van arbeidsrisico’s zijn vastgelegd betreffende de wijze waarop in een werkgebied kan worden voldaan aan een of meer bij of krachtens de Arbowet gestelde voorschriften.

Werkgevers en werknemers binnen een bepaalde branche of sector kunnen in gezamenlijk overleg komen tot een arbocatalogus, om de op grond van de arboregelgeving te nemen maatregelen of voorzieningen nader vast te leggen. Daarbij moeten zij nagaan of de voorgestelde maatregelen of voorzieningen in overeenstemming zijn met de stand van de wetenschap en professionele dienstverlening. Voor de invulling hiervan wordt de arbeidshygiënische strategie doorlopen. 

Kortom: in een arbocatalogus beschrijven werkgevers en werknemers op eigen initiatief hoe ze zullen voldoen aan doelvoorschriften van de overheid voor gezond en veilig werken.

 

Wat is de arbeidshygiënische strategie?

De arbeidshygiënische strategie eist dat de maatregelen die genomen worden om veilig en gezond te werken in een voorgeschreven hiërarchie worden genomen. Eerst wordt naar de bron van het probleem gekeken, dan naar collectieve maatregelen, vervolgens naar individuele maatregelen en pas op het laatst naar PBM. Dit in overeenstemming met Arbowet artikel 3 lid 1.

 

Voorbeeldsectoren uit de Beleidsregel arbocatalogi 2019:

Als eerste voorbeeldsector de Particuliere beveiliging. De in de beleidsregel opgenomen prioritaire risico’s zijn:

• Fysieke belasting (ergonomie, beeldschermwerk),
• Psychosociale arbeidsbelasting (agressie en geweld, werkdruk, ongewenste omgangsvormen)
• Fysische factoren (temperatuur)

De in de beleidsregel opgenomen arbocatalogus Particuliere beveiliging is getoetst op 23 januari 2020.

 

Als tweede voorbeeldsector de metaalbewerking en metaalelektro. De in de beleidsregel opgenomen prioritaire risico’s zijn:

• Gevaarlijke stoffen (lasrook, oplosmiddelen, inhalatierisico’s, reinigen en ontvetten met spuitbus)
• Fysische factoren (geluid)
• Fysieke belasting (ergonomie)
• Arbeidsmiddelen (machineveiligheid, boormachines, conventionele draaibank, excenter- en snelslagpers, metaal- en profielwalswerken op hoogte, zagen)
• Arbeidsplaatsen (besloten ruimten, valgevaar, zagen)

De in de beleidsregel opgenomen arbocatalogus Metaalbewerking en metalelektro is getoetst op 15 juli 2020.

 

Is er een overzicht van de getoetste arbocatalogi beschikbaar?

In de database op Arboportaal wordt een lijst van de getoetste catalogi bijgehouden. Deze lijst wordt jaarlijks geüpdatet, maar in de tussentijd kunnen er wijzigingen plaatsvinden. Kijk daarom ook naar de lijst met arbocatalogi in de Beleidsregel arbocatalogi.

 

Conclusie:

De prioritaire risico’s en de arbocatalogi zijn prima bruikbaar voor:

• preventiemedewerkers tijdens het opstellen of actualiseren van de RI&E (en bijbehorend plan van aanpak)
• auditoren tijdens het uitvoeren van VCA-audits bij bedrijven in verschillende sectoren

 

In volgende artikelen kom ik, in het licht van dit artikel, terug op de beschikbare overzichten met beroepsziekten per sector en informatie over ernstige arbeidsongevallen per sector.