Erik-Jan van der Wal is veiligheidsadviseur & trainer en schrijft tweemaandelijks een blog over zijn praktijkervaringen. De muur van vrijheid en regeldruk.

Kortgeleden was ik samen met mijn dochter in Berlijn. Ik raakte er aan de praat met een ouder echtpaar dat in Oost-Berlijn leeft en de bouw en val van de muur hadden meegemaakt. In dat gesprek kregen we het over de ontelbare voorschriften, de onvoorspelbaarheid van de sancties en daarmee ook de angst voor die sancties. Ik zag een mooie brug naar de praktijk van alledag in Nederland.

We kennen in Nederland ook sancties. Die zijn - net als in de voormalige DDR - gekoppeld aan verschillende wetten, AMvB’s en regelingen. Die voorschriften zijn op meerdere wijze te interpreteren, waardoor ook de handhaving en het sanctiebeleid vaak ondoorzichtig is. Een praktijkvoorbeeld.

Werken in de kantine
Als adviseur heb ik een flexibele werkplek bij mijn opdrachtgevers. De opdrachtgever heeft vanuit de Arbowet zorgplicht voor derden en zou dus moeten nadenken over mijn werkplek in het kader van ergonomie, licht, geluid en overige arbeidshygiënische eisen. De werkelijkheid is dat ik regelmatig een dag doorbreng in een kantine die niet voldoet aan de eisen die aan een werkplek gesteld worden, laat staan dat een kantine een werkplek is. Ik weet dat ik daarin ook eisen kan en mag stellen, maar wat gebeurt er als de opdrachtgever geen zin heeft in al die ‘poespas’. En wat gebeurt er als ik het eigenlijk zelf wel best vindt, als ik het ook nog eens gezellig vindt tussen al die harde werkers.

Duurzaam ondernemen
Tegen alle voorschriften in gebeurt dit, niet alleen met mij, vele andere mensen in Nederland. Waarbij ik overigens wel wil aantekenen dat er verschillen zijn per bedrijf en bedrijfstak. De voorschriften helpen wel om een kader te scheppen en te handhaven, maar geven ook aanleiding tot interpretatieverschillen. Handhaving vindt vaak plaats op basis van een overtreding of incident. Daarbij geldt dan ook nog de uitleg van de betreffende inspecteur ISZW met als gevolg dat het sanctiebeleid niet effectief is.

Hoe lossen we mijn praktijkprobleem nu op. Niet door nog meer wetgeving te implementeren. Mijn opdrachtgever en ik moeten met elkaar in gesprek over de wederzijdse verwachtingen. Dan is er bij de start van de opdracht een goede werkplek beschikbaar en kan ik een maximaal resultaat behalen. Terug naar de menselijk maat – Die Wende- en invulling geven aan het duurzame ondernemen.

Weg met de muur van regeldruk
“En de regels dan?”, zult u zeggen. Ik stel voor dat de overheid en sociale partners kijken naar een pragmatisch en effectief beheerssysteem. Ik geloof in een natuurlijke balans der dingen. Kijk maar naar de DDR, in 1989 hebben de burgers ervoor gezorgd dat een muur geslecht is. Wij kunnen -in dit land vol vrijheid- ook een muur slechten. De muur van regeldruk. Met een zorgplicht voor de werkgever en een goed risicomodel heb je een prima basis. Met intern overleg over risico’s en afspraken over beheersmaatregelen ook. Dat kunnen we prima zelf. En voor diegenen onder ons die vinden dat ze zich niet aan die afspraken hoeven te houden zijn de sancties er al van nature. Het bedrijf staat laag aangeschreven voor opdrachtgevers en voor personeel. En het ISZW kan gericht toezicht houden en daarmee de ondernemer helpen om de risico’s beter in te schatten en effectieve beheersmaatregelen te nemen. Zo leren we in Nederland weer verantwoordelijkheid te nemen voor onze eigen veiligheid en zo kunnen we ook openlijk en eerlijk de dialoog aangaan over de beheersmaatregelen die we hebben genomen.

Meer blogs van Erik-Jan
De onzin van normen