De zin en onzin van een VCA-diploma

Erik-Jan van der Wal is veiligheidsadviseur & trainer en schrijft tweemaandelijks een blog over zijn praktijkervaringen. Deze keer over de zin en onzin van een VCA-diploma.

In 1982 bracht Doe Maar een single uit met de titel ‘De Bom’. In het lied zit de frase: …diploma’s en mijn cheques op zak….  De achterliggende gedachte van de schrijver is dat ik me met deze twee items kan redden in de wereld. Maar is dat ook zo?

Op het gebied van veiligheid zijn talloze opleidingen, cursussen, trainingen en even zovele certificaten en diploma’s. Voor die opleidingen zijn ook weer certificatieschema’s, accreditatieschema’s en verschillende soorten kwaliteitssystemen.  En dan zijn er nog examenbureau ’s die al de certificaten en diploma’s toetsen. We hebben het er maar druk mee. Levert dit nu ook het gewenste resultaat op? Ik wil daarin drie voorbeelden aandragen ter overdenking.

Onbewuste veiligheid
In een door ons georganiseerde workshop heeft mijn collega –een arbeidspsychologe- een verhandeling gehouden over veiligheidsgedrag. Wist u dat 98% van onze veiligheidshandelingen onbewust worden uitgevoerd? Welk effect heeft een dag training VCA en een aansluitend examen op die 98%?

Het diploma VCA is 10 jaar geldig. Hoe blijf ik op de hoogte van alle veiligheidsvoorschriften en ook wijzigingen daarin en welke invloed heeft dat op de waarde van mijn VCA-diploma?

Ik heb een implementatie van een werkvergunningstelsel en lock-out-tag-out-try-out uitgevoerd. Om als medewerker mee te kunnen doen aan die implementatie moest je tenminste een VCA-diploma bezitten. Daarin kwam enerzijds naar voren dat een algemene opleiding zijn beperkingen kent in specialisatie. Anderzijds had wel iedereen hetzelfde startpunt. De aanvullende trainingen voor de implementatie waren intensief en gericht op de eigen werkplek. Die trainingen werden niet geëxamineerd. Welk effect heeft die training op de ontwikkeling van de werknemer zonder examendruk?

Iedereen hetzelfde examen
De voordelen van een diploma liggen denk ik vooral in de compliance. Als we vragen naar een VCA-diploma, dan weten we dat iedereen hetzelfde examen heeft gevolgd. Interessante vraag is dan: aan welke criteria voldoet dat examen en zijn de eisen voldoende in relatie met alle veiligheidsvraagstukken. Levert een diploma voldoende veiligheidsvakbekwaamheid op? En is iemand die geen diploma heeft minder vakbekwaam?

Als adviseur heb ik veel met dit onderwerp te maken bij de contractvorming met installatiebedrijven. Daarin heb ik een ‘eigenzinnige’ mening ontwikkeld in het kader van vakbekwaamheid. Vanuit compliance en aansprakelijkheid is het goed om de papierwinkel op orde te hebben en dus zijn diploma’s een vereiste. Vervolgens is het de taak van de opdrachtgever om met de contractor goede afspraken te maken over risico’s en risicobeheersing. En tenslotte is het begeleiden en coachen van de medewerkers van de contractor in relatie tot het veiligheidsbewustzijn de sleutel tot succes. Voor mij blijft de uitdaging: hoe kan ik 98% van onze (mijn) onbewuste handelingen beïnvloeden?

Meer blogs van Erik-Jan
De onzin van normen
De muur van vrijheid en regeldruk